Σταματάτε με την πρώτη δυσκολία ή επιμένετε μέχρι να πετύχετε το στόχο σας; Έχετε συγκεκριμένα ταλέντα και χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να αλλάξουν ή προσπαθείτε να βελτιώνεστε διαρκώς; Φοβάστε την αποτυχία ή μαθαίνετε από τα λάθη σας;
Είτε μιλάμε για διατροφικές συνήθειες και συμπεριφορές ή για οποιαδήποτε άλλη κατάσταση στη ζωή σας, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεστε τα πράγματα, η νοοτροπία σας δηλαδή, και η οποία διαμορφώθηκε στη διάρκεια της ζωής σας, επηρεάζει το πώς σκέφτεστε, αισθάνεστε και συμπεριφέρεστε, καθώς και το πόσο πετυχαίνετε ή όχι σε οποιοδήποτε τομέα στη ζωή.
Μάθετε περισσότερα για το πώς μπορείτε να αποκτήσετε μία νοοτροπία ανάπτυξης στη διατροφή σας ή και να αλλάξετε τη νοοτροπία σας με τη βοήθεια του Νευρογλωσσικού προγραμματισμού, NLP. Αλλά πριν από όλα διαιβάστε στη συνέχεια ένα από τα πιο πλήρη και επιδραστικά σχετικά άρθρα σχετικά με το mindset (πηγή: What Mindset Is and Why It Matters (verywellmind.com)
Η νοοτροπία (mindset) είναι ένα σύνολο πεποιθήσεων που διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεστε τον κόσμο και τον εαυτό σας. Επηρεάζει το πώς σκέφτεστε, αισθάνεστε και συμπεριφέρεστε σε οποιαδήποτε δεδομένη κατάσταση. Και σημαίνει ότι αυτό που πιστεύετε για τον εαυτό σας επηρεάζει την επιτυχία ή την αποτυχία σας.
Οι νοοτροπίες μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται οι άνθρωποι σε ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων στη ζωή. Για παράδειγμα, καθώς οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν διαφορετικές καταστάσεις, το μυαλό τους ενεργοποιεί μια συγκεκριμένη νοοτροπία που στη συνέχεια επηρεάζει άμεσα τη συμπεριφορά τους σε αυτήν την κατάσταση.
Σύμφωνα με την ψυχολόγο του Stanford, Carol Dweck, οι πεποιθήσεις σας παίζουν καθοριστικό ρόλο στο τι θέλετε και στο εάν το πετύχετε [1].
Η S. Dweck περιγράφει δύο βασικές νοοτροπίες: τη σταθερή νοοτροπία (fixed mindset) και τη νοοτροπία ανάπτυξης (growth mindset). Εάν έχετε σταθερή νοοτροπία, πιστεύετε ότι οι ικανότητές σας είναι σταθερά χαρακτηριστικά και επομένως δεν μπορούν να αλλάξουν. Μπορεί επίσης να πιστεύετε ότι το ταλέντο και η ευφυΐα σας από μόνα τους οδηγούν στην επιτυχία και ότι δεν απαιτείται προσπάθεια.
Από την άλλη πλευρά, εάν έχετε μια νοοτροπία ανάπτυξης, πιστεύετε ότι τα ταλέντα και οι ικανότητές σας μπορούν να αναπτυχθούν με την πάροδο του χρόνου μέσω προσπάθειας και επιμονής. Τα άτομα με αυτή τη νοοτροπία δεν πιστεύουν απαραίτητα ότι ο καθένας μπορεί να γίνει Αϊνστάιν ή Μότσαρτ, αλλά ότι ο καθένας μπορεί να γίνει εξυπνότερος ή πιο ταλαντούχος αν δουλέψει.
Πώς διαμορφώνεται η νοοτροπία
Πώς δημιουργείται, λοιπόν, η νοοτροπία σας; Η έρευνα της Dweck αποκαλύπτει δύο κύριες πηγές: τον έπαινο και την επισήμανση (ή αλλιώς «ετικέτες») και τα οποία σημειώνονται στην πρώιμη παιδική ηλικία.
Ο αντίκτυπος του επαίνου
Σε μια σειρά πειραμάτων ορόσημο για την ψυχολογία, η Dweck και οι συνάδελφοί της διαπίστωσαν ότι τα παιδιά συμπεριφέρονταν πολύ διαφορετικά ανάλογα με το είδος του επαίνου που λάμβαναν. Διαπίστωσαν ότι, ο προσωπικός έπαινος ή ο έπαινος των ταλέντων ενός παιδιού ή η επισήμανση του ως «έξυπνου», προάγει μια σταθερή νοοτροπία. Στέλνει στο παιδί το μήνυμα ότι είτε έχει μια ικανότητα είτε δεν έχει, και ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει αυτό το γεγονός.
Ο έπαινος της διαδικασίας, από την άλλη πλευρά, δίνει έμφαση στην προσπάθεια που καταβάλλει το άτομο για να ολοκληρώσει μια εργασία. Υπονοεί ότι η επιτυχία του οφείλεται στην προσπάθεια και τη στρατηγική που χρησιμοποίησε, τα οποία μπορεί να ελέγξει και να βελτιώσει με την πάροδο του χρόνου.
Ακολουθεί ένα παράδειγμα για το πώς διαφέρουν τα δύο είδη επαίνου. Εάν το παιδί σας πάρει καλό βαθμό σε ένα τεστ μαθηματικών, ο προσωπικός έπαινος μπορεί να είναι: «Βλέπεις, είσαι καλός στα μαθηματικά. Πήρες Α στο τεστ σου." Ο έπαινος της διαδικασίας, από την άλλη πλευρά, μπορεί να ακούγεται ως εξής: «Είμαι εντυπωσιασμένη από το πόσο σκληρά μελέτησες για το τεστ των μαθηματικών σου. Διάβασες το υλικό πολλές φορές, ζήτησες από τον δάσκαλό σου να σε βοηθήσει να καταλάβεις τα δύσκολα προβλήματα και δοκίμασες τον εαυτό σου σε αυτό. Αυτό λειτούργησε πραγματικά!»
Οι ενήλικες μπορούν να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους αναπτύσσουν νοοτροπίες ανάπτυξης επαινώντας τις προσπάθειες που δεν έχουν αποτελέσματα. Εστιάζοντας στη διαδικασία και όχι στο αποτέλεσμα, οι ενήλικες μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να κατανοήσουν ότι η προσπάθεια, η σκληρή δουλειά και η αφοσίωσή τους μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγή, μάθηση και ανάπτυξη τόσο τώρα όσο και στο μέλλον.
Ο αντίκτυπος της «ετικέτας»
Το να επισημαίνει κανείς ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά στους ανθρώπους με βάση τα στερεότυπα ή τις συσχετίσεις με διαφορετικές ομάδες, μπορεί επίσης να οδηγήσει στην ανάπτυξη σταθερών ή αναπτυξιακών νοοτροπιών. Ένα άτομο που έχει ένα στερεότυπο ότι τα κορίτσια είναι κακά στα μαθηματικά ή ότι τα αγόρια είναι κακά στο διάβασμα μπορεί να σχηματίσει μια σταθερή νοοτροπία σχετικά με τις δικές του ικανότητες σε αυτούς τους συγκεκριμένους τομείς.
Για παράδειγμα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι αρκούσε και μόνο να βάλουν τους μαθητές να ελέγξουν τα κουτάκια σχετικά με το φύλο και τη φυλή τους για να επικαλεστούν
εσωτερικευμένα στερεότυπα που επηρέασαν την απόδοσή τους στο τεστ [2].
Ο αντίκτυπος της νοοτροπίας
Η νοοτροπία σας παίζει κρίσιμο ρόλο στο πώς αντιμετωπίζετε τις προκλήσεις της ζωής. Όταν ένα παιδί έχει νοοτροπία ανάπτυξης, τείνει να έχει «πείνα» για μάθηση και επιθυμία να εργαστεί σκληρά και να ανακαλύψει νέα πράγματα. Αυτό συχνά μεταφράζεται σε ακαδημαϊκά επιτεύγματα.
Ως ενήλικες, αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να επιμείνουν μπροστά στις αποτυχίες. Αντί να αποθαρρυνθούν, οι ενήλικες με νοοτροπία ανάπτυξης βλέπουν τις αποτυχίες ως ευκαιρία για μάθηση και ανάπτυξη. Από την άλλη πλευρά, όσοι έχουν σταθερή νοοτροπία είναι πιο πιθανό να τα παρατήσουν μπροστά σε δύσκολες συνθήκες.
Στο βιβλίο της «Mindset: The New Psychology of Success», η Dweck γράφει ότι όσοι έχουν σταθερή νοοτροπία αναζητούν συνεχώς την επικύρωση για να αποδείξουν την αξία τους όχι μόνο στους άλλους, αλλά και στον εαυτό τους [3].
"Έχω δει τόσους πολλούς ανθρώπους με αυτόν τον μοναδικό στόχο να αποδείξουν τον εαυτό τους στην τάξη, στην καριέρα τους και στις σχέσεις τους. Κάθε κατάσταση απαιτεί επιβεβαίωση της νοημοσύνης, της προσωπικότητας ή του χαρακτήρα τους. Κάθε κατάσταση αξιολογείται: Θα Πετύχω ή θα Αποτύχω; Θα φαίνομαι έξυπνος ή χαζός; Θα περάσω ή θα κοπώ; Θα νιώθω νικήτρια ή χαμένη;
— Carol Dweck
Ποια είναι η νοοτροπία μου;
Έχετε νοοτροπία σταθερή ή ανάπτυξης; Για να το μάθετε, ξεκινήστε διαβάζοντας τις παρακάτω δηλώσεις και αποφασίστε με ποιες συμφωνείτε περισσότερο:
Γεννηθήκατε με μια συγκεκριμένη ποσότητα ευφυΐας και δεν είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει.
Ανεξάρτητα από το ποιος είστε, δεν μπορείτε να κάνετε πολλά για να βελτιώσετε τις βασικές ικανότητες και την προσωπικότητά σας.
Οι άνθρωποι είναι ικανοί να αλλάξουν αυτό που είναι.
Μπορείτε να μάθετε νέα πράγματα και να βελτιώσετε τη νοημοσύνη σας.
Οι άνθρωποι είτε έχουν συγκεκριμένα ταλέντα, είτε δεν έχουν. Δεν μπορείτε απλώς να αποκτήσετε ταλέντο για πράγματα όπως η μουσική, το γράψιμο, η τέχνη ή ο αθλητισμός.
Η μελέτη, η σκληρή δουλειά και η εξάσκηση νέων δεξιοτήτων είναι όλοι τρόποι για την ανάπτυξη νέων ταλέντων και ικανοτήτων.
Εάν τείνετε να συμφωνείτε περισσότερο με τις δηλώσεις 1, 2 και 5, τότε πιθανότατα έχετε μια πιο σταθερή νοοτροπία. Εάν συμφωνείτε περισσότερο με τις δηλώσεις 3, και 4, 6, ωστόσο, τότε πιθανότατα τείνετε να έχετε μια νοοτροπία ανάπτυξης.
Πώς να …αποσταθεροποιήσετε μια σταθερή νοοτροπία
Τα άτομα με σταθερή νοοτροπία μπορεί να μην συμφωνούν, ωστόσο η Dweck προτείνει ότι οι άνθρωποι είναι ικανοί να αλλάξουν τη νοοτροπία τους. Να πώς.
Επικεντρωθείτε στο ταξίδι. Ένας σημαντικός παράγοντας όταν χτίζετε μια νοοτροπία ανάπτυξης είναι να δείτε την αξία στο ταξίδι σας. Όταν είστε προσηλωμένοι στο τελικό αποτέλεσμα, χάνετε όλα τα πράγματα που θα μπορούσατε να μάθετε στην πορεία.
Ενσωματώστε το "ακόμα". Εάν δυσκολεύεστε με μια εργασία, υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι απλώς δεν την έχετε κατακτήσει «ακόμα». Η ενσωμάτωση αυτής της λέξης στο λεξιλόγιό σας σηματοδοτεί ότι παρά τους αγώνες, μπορείτε να ξεπεράσετε τα πάντα.
Δώστε προσοχή στα λόγια και τις σκέψεις σας. Αντικαταστήστε τις αρνητικές σκέψεις με πιο θετικές για να χτίσετε μια νοοτροπία ανάπτυξης.
Αντιμετωπίστε τις προκλήσεις. Το να κάνετε λάθη είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους μάθησης [4]. Επομένως, αντί να αποφεύγετε τις προκλήσεις, αγκαλιάστε τις.
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
[1] O'Keefe PA, Dweck CS, Walton GM. Implicit theories of interest: Finding your passion or developing it? Psychol Sci. 2018;29(10):1653-1664. doi:10.1177/0956797618780643
[2] Steele CM, Aronson J. Stereotype threat and the intellectual test performance of African Americans. J Pers Soc Psychol. 1995;69(5):797-811. doi:10.1037//0022-3514.69.5.797
[3] Dweck CS. Mindset: The New Psychology of Success. Updated Edition. Ballantine Books; 2007.
[4] Moser JS, Schroder HS, Heeter C, Moran TP, Lee Y-H. Mind your errors: Evidence for a neural mechanism linking growth mind-set to adaptive posterror adjustments. Psychol Sci. 2011;22(12):1484-1489. doi:10.1177/0956797611419520
Comments