Νέα μελέτη ρίχνει φως στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται από το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον και κατευθύνει τις διατροφικές μας επιλογές.
Όσοι με γνωρίζετε, γνωρίζετε και την αγάπη μου για τους νευροβιολογικούς μηχανισμούς πρόσληψης τροφής καθώς και για τις διαδρομές της σκέψης που ακολουθεί το μυαλό όταν αποφασίζει κανείς τί, πόσο, πότε και γιατί θα φάει. Σε αυτά, εξάλλου, βασίζεται και μεγάλο μέρος της δουλειάς που κάνουμε μαζί.
Και σε προηγούμενα άρθρα μας έχουμε αναφερθεί στις διαδικασίες με τις οποίες το κεντρικό νευρικό μας σύστημα δέχεται, επεξεργάζεται και αλληλοεπιδρά με τα «σήματα» που δέχεται από το εσωτερικό (π.χ. πτώση ενέργειας, κούραση κ..λπ.) και το εξωτερικό (π.χ. εικόνα, μυρωδιά φαγητού) περιβάλλον. Έτσι, όταν για παράδειγμα ο κεντρικός μας επεξεργαστής, κάπου εκεί στον υποθάλαμο, αντιλαμβάνεται ότι έχουμε μείνει πολλές ώρες νηστικοί, τότε αρχίζει να γουργουρίζει η κοιλίτσα μας και να λαχταρούμε γεύματα ή σνακ και τα οποία (κρίνοντας και από τις προηγούμενες εμπειρίες μας) περιμένουμε ότι θα μας χορτάσουν ή ικανοποιήσουν (γιατί όπως έχουμε πει εμπλέκεται σφόδρα και το σύστημα ανταμοιβής). Μέχρι και «εικόνες» από λαχταριστά σνακ μπορεί να αρχίσει να «πετάει» ο φοβερός εγκέφαλος μας για να μας δελεάσει να φάμε. Και επειδή το σύστημα είναι σοφό, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται πλήρως την εσωτερική μας κατάσταση πριν στρέψει την προσοχή μας σε κάποιο συγκεκριμένο είδος φαγητού. Τώρα βέβαια η τελική μας επιλογή εξαρτάται και από τον γνωστικό μας έλεγχο (μνήμη, αντίληψη, σύστημα λήψης αποφάσεων, κ.λπ.) αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία.
Να μία καινούρια μελέτη, λοιπόν, σε μυγούλες Drosophila αυτή τη φορά, καθώς όπως και να το κάνεις είναι και εξαιρετικά πολύπλοκο το θέμα με τους ανθρώπους και η συγκεκριμένη μυγούλα αξιοποιείται συχνά σε ανάλογες μελέτες, και η οποία αναδεικνύει τα όσα λέμε κατά καιρούς. Για την ακρίβεια ότι, ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις αισθητηριακές πληροφορίες επηρεάζεται από την ανάγκη για συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνη στη συγκεκριμένη περίπτωση) και την εγκυμοσύνη.
Τι μελέτησε η ομάδα του Καθηγητή Munch
Όπως συμβαίνει και με τον άνθρωπο, έτσι και με τα ζώα, όταν αποφασίζουν τι θα φάνε αξιολογούν τις αισθητηριακές πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα των τροφίμων παράλληλα με πολλαπλές συνεχείς εσωτερικές καταστάσεις. Το πώς αλληλοεπιδρούν οι εσωτερικές καταστάσεις για να αλλάξουν την αισθητηριοκινητική επεξεργασία και να διαμορφώσουν αποφάσεις, όπως η επιλογή τροφής, είναι κάτι που ερευνάται. Οι επιστήμονες αυτή τη φορά αποφάσισαν να διερευνήσουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις αισθητηριακές πληροφορίες ανάλογα με την εσωτερική κατάσταση της μύγας. Για το σκοπό αυτό επικεντρώθηκαν σε μία συγκριμένη περιοχή του εγκεφάλου της μύγας που ονομάζεται SEZ (υποοισοφαγική ζώνη) και η οποία θεωρείται ότι παίζει κρίσιμο ρόλο στην επιλογή των τροφίμων αφού λαμβάνει τα περισσότερα γευστικά ερεθίσματα και την ίδια στιγμή περιέχει και τους κινητικούς νευρώνες που ελέγχουν τη σίτιση. Οι ερευνητές στην πορεία διερεύνησαν τον τρόπο με τον οποίο δύο σημαντικοί ρυθμιστές της όρεξης για πρωτεΐνη – δηλαδή η στέρηση πρωτεΐνης και η εγκυμοσύνη – επιδρούν στη λειτουργία του εγκεφάλου στη συγκεκριμένη περιοχή. Και τελικά έφτιαξαν και έναν «χάρτη της όρεξης» στον οποίο απεικονιζόταν η μεταβολή στην εγκεφαλική δραστηριότητα όσο η μύγες έτρωγαν ζάχαρη, νερό ή μαγιά (που είναι η κύρια πηγή πρωτεΐνης για τη μύγα) και ανάλογα με το αν είχαν έλλειψη σε πρωτεΐνη ή αν ήταν ζευγαρωμένες.
Τίι βρήκαν οι ερευνητές
Με τη βοήθεια του άτλαντα, οι ερευνητές εντόπισαν νέες περιοχές που εμπλέκονται στη ρύθμιση της όρεξης, όπως η περιοχή borboleta που συνδέεται με την αύξηση της όρεξης για πρωτεΐνη και επιπλέον αποκάλυψαν την επίδραση της εσωτερικής κατάστασης (στέρηση πρωτεΐνης ή ζευγάρωμα) στη νευρική δραστηριότητα. Και αφού βρήκαν ότι και οι δύο καταστάσεις αυξάνουν την όρεξη για πρωτεΐνη, και έχοντας εντοπίσει και την περιοχή στον εγκέφαλο που ήταν υπεύθυνη για αυτή τη συμπεριφορά, έκαναν και κάτι τελευταίο: ενεργοποίησαν την περιοχή borboleta σε μύγες που από τη φύση τους προτιμούν τη ζάχαρη με συνέπεια εκείνες να αρχίσουν να προτιμούν την πρωτεΐνη.
Και γιατί ακριβώς η έρευνα αυτή είναι σημαντική για εμάς;
Για αρχή, να σημειώσουμε ότι τις τελευταίες δεκαετίες και με τη βοήθεια και των νευροαπεικονιστικών μεθόδων, έχει σημειωθεί τεράστια πρόοδος στις νευροεπιστήμες και τη μελέτη των νευροβιολογικών μηχανισμών πρόσληψης τροφής. Μεγάλο μέρος της έρευνας πραγματοποιείται με τη βοήθεια ανθρώπων εθελοντών και ακόμα μεγαλύτερο σε μοντέλα όπως οι μύγες της έρευνας. Εξάλλου, η περιοχή SEZ είναι παρόμοια με το εγκεφαλικό στέλεχος των σπονδυλωτών. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης μελέτης έχουν ευρείες επιπτώσεις στη νευροεπιστήμη και θα αξιοποιηθούν σε μελλοντικές μελέτες που διερευνούν τους μηχανισμούς με τους οποίους οι διατροφικές μας επιλογές καθοδηγούνται από εγκεφαλικές λειτουργίες όπως ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος μας αντιλαμβάνεται, επεξεργάζεται και αλληλοεπιδρά με τα σήματα που λαμβάνει από το εσωτερικό και το εξωτερικό του περιβάλλον.
Και για την περίπτωση που δεν καταλάβατε και πολλά, καθώς είμαι μία ταπεινή διαιτολόγος και μπορεί και κάτι να έχασα στη μετάφραση, ας εστιάσουμε στα όσα μέχρι στιγμής μαθαίνουμε να κάνουμε καλά: αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες μας και επιλέγουμε όσα περιμένουμε ότι θα μας χορτάσουν, θα μας ικανοποιήσουν και θα μας κάνουν και καλό.
Μαργαρίτα Οκτωράτου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc Διατροφή, Δημόσια Υγεία & Πολιτικές
NLP Master Practitioner
Mindful Eating Ambassador
Εμπνεύστρια συνθ-eatingΤΜ
Πηγή: An Appetite Map in the Brain - Neuroscience News; The neuronal logic of how internal states control food choice Διαθέσιμο εδώ